جۇڭگو مەن قازاقستاننىڭ ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى بىرگە گۇلدەندىرۋىن جان – جاقتىلى ىلگەرىلەتەيىك (باس ەلشى قالامىنان)
جاڭ شياۋ
2018.09.07 13:36 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
«ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» قۇرىلىسى ورتا ازيا سىندى بايىرعى جىبەك جولىنىڭ بويىنداعى ءوڭىردىڭ دۇنيە جۇزىلىك ەكونوميكالىق جۇيەمەن اناعۇرلىم تەزىرەك توعىسۋىن جەبەپ، ومىرشەڭدىك قۋاتىن قايتادان تاسقىنداتتى.
قازاقستاننىڭ ەلورداسى استانا قالاسىنىڭ وڭتۇستىگىندە ەڭسە كوتەرىپ تۇرعان قۇرىلىس شوعىرى — قازاقستاننىڭ ەڭ جوعارى ءبىلىم ورداسىنىڭ ءبىرى ەسەپتەلەتىن نازاربايەۆ ۋنيۆەرسيتەتى. 2013 – جىلى 7 – قىركۇيەكتە ءتوراعا شي جينپيڭ وسى ارادا لەكسيا سويلەپ، جىبەك جولى ەكونوميكالىق بەلدەۋىن بىرگە گۇلدەندىرۋ دارىپتەمەسىن ورتاعا قويعان.
بۇگىنگى تاڭدا، دۇنيە ءجۇزى عاسىر بويى بولماعان وزگەرىستەردى باستان وتكەرۋدە، ادامزات دامۋىنىڭ بولاشاعى قالاي بولادى، بىرگە دامۋدى قالاي ىسكە اسىرۋعا بولادى دەگەن تاقىرىپتار ءارقايسى رەسپۋبليكالار ءدۇپ كەلىپ وتىرعان قيىن ماسەلە بولىپ وتىر. ءتوراعا شي جينپيڭ ستراتەگيالىق كورەگەندىك جانە جاھاندىق تۇرعىدان ءداۋىردىڭ دامۋ بەتالىسىن مەڭگەرىپ، دۇنيە جۇزىلىك رەتكە سالۋ جۇيەسىندەگى رەفورمالاردىڭ ىشكى تالاپتارىنا سايكەستىرە وتىرىپ، «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» ۇلى دارىپتەمەسىن ورتاعا قويدى، بۇل «كەمەدەگىنىڭ تاعدىرى ءبىر» دەگەندەي، ۇقىق پەن جاۋاپكەرشىلىكتى بىرگە اتقاراتىن تاعدىرلاس ورتاق تۇلعا تانىمىن ايگىلەپ، دۇنيە جۇزىلىك رەتكە سالۋ جۇيەسىندەگى رەفورمالاردى كەمەلدەندىرۋ ءۇشىن جاڭا وي جەلىسىن جانە تىڭ جوبا ازىرلەدى، دۇنيە ءجۇزىنىڭ بىرگە دامۋى مەن گۇلدەنۋىنە جۇڭگو جوباسىن ۇسىندى.
بەس جىلدان بەرى، «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» قۇرىلىسىنا كوپتەگەن ەلدەر ىنتالىلىقپەن ءۇن قوسىپ، بەلسەندىلىكپەن قاتىناستى، 100 نەشە مەملەكەت پەن حالىقارالىق ۇيىم جۇڭگومەن «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە گۇلدەندىرۋ جونىندە سەلبەستىك قۇجاتتارىنا قول قويدى. بەس جىلدان بەرى، جۇڭگونىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» بويىنداعى قاتىستى ەلدەرمەن بولعان زات ساۋداسىنىڭ سوماسى 5 تريلليون ا ق ش دوللارىنان، شەتەلگە تىكەلەي قوسقان قارجى سوماسى 60 ميلليارد ا ق ش دوللارىنان اسىپ، جەرگىلىكتى ورىنعا 200 مىڭنان استام جۇمىس ورنىن جاراتتى، «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» ۇندەۋى قازىر دۇنيە ءجۇزىنىڭ ەكونوميكاسىن گۇلدەندىرۋگە ۇلەس قوسۋدا. مۇنان دا ماڭىزدىسى، كەڭەسۋ، بىرگە گۇلدەندىرۋ، ورتاق يگىلىكتەنۋ پرينسيپىندە تاباندى بولىپ، ساياساتتىق جاقتا ءتۇسىنىسۋ، قۇرىلعىلاردى تۇتاستىرۋ، ساۋدانى ىركىلىسسىزدەندىرۋ، قارجى اينالىمىن بايلانىستىرۋ، حالىق تىلەگىن توعىستىرۋعا باسا نازار اۋدارىپ، «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» قۇرىلىسى وڭىرلەردى بايلانىستىرىپ، وركەنيەتتەردى توعىستىرىپ، اشىق تا سيىسىمدى سەلبەستىك تۇعىرى جانە كوپ جاق بىرگە كوركەيتەتىن دۇنيە جۇزىلىك الەۋمەتتىك ونىمگە اينالدى، ونىڭ سەلبەستىك فورماسى، دامۋ وي جەلىسى كۇن سايىن حالىقارالىق قوعامنىڭ مويىنداۋىنا يە بولۋدا.
ورتا ازيا — «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولى» قۇرىلىسىنىڭ باستاپقى تابىستارىنا شوعىرلى تۇردە قول جەتكىزگەن باستى وڭىرلەردىڭ ءبىرى. بەس جىلدان بەرى، جۇڭگو مەن ورتا ازياداعى بەس مەملەكەت ساياسي جاقتاعى ءوزارا سەنىمدىلىكتى ۇزدىكسىز بەكەمدەۋ نەگىزىندە، دامۋ ستراتەگياسىن ۇشتاستىرۋدى بەلسەنددى تۇردە ىلگەرىلەتىپ، «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» سەلبەستىك كەلىسىمشارتىنا قول قويۋدى بۇكىلدەي ىسكە اسىردى، ەكى جاقتىلى قارىم – قاتىناس جانە شاڭحاي سەلبەستىك ۇيىمى، ازيا ءوزارا سەلبەستىك جانە سەنىمدىلىك شارالارى كەڭەسى سىندى وڭىرلىك سيپاتتاعى حالىقارالىق ۇيىمدار اياسىندا جان – جاقتىلى سەلبەستىك ورىستەتتى. مۇنان سىرت، جۇڭگو ەۆرازيالىق ەكونوميكالىق وداقپەن ەكونوميكا – ساۋدا سەلبەستىگى جونىندەگى كەلىسىمشارتقا قول قويدى. «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە گۇلدەندىرۋگە قاتىناسۋدىڭ ارقاسىندا، ورتا ازيا ەلدەرى اراسىنداعى قارىم – قاتىناس كۇن سايىن جيىلەدى. «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» قۇرىلىسى بايىرعى جىبەك جولى بويىنداعى وسى ءوڭىردىڭ دۇنيە جۇزىلىك ەكونوميكالىق جۇيەمەن اناعۇرلىم تەزىرەك توعىسۋىن جەبەپ، ومىرشەڭدىك قۋاتىن قايتادان تاسقىنداتتى.
جۇڭگو مەن قازاقستاننىڭ تاۋ – وزەنى جالعاسقان، ەكى ەل 2011 – جىلدىڭ وزىندە – اق جان – جاقتىلى ستراتەگيالىق سەرىكتەستىك قارىم – قاتىناسىن ورناتقان. «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» دارىپتەمەسى العاش رەت ورتاعا قويىلعان جەر جانە بۇل دارىپتەمە الدىمەن اتقارىلعان، الدىمەن سىناق ەتىلگەن ءوڭىر بولعان قازاقستان «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە گۇلدەندىرۋ جاعىندا جۇڭگونىڭ تابيىعي دا ناعىز سەرىكتەسى بولىپ تابىلادى.
بەس جىلدان بەرى، ەكى ەل باسشىلارىنىڭ تىكەلەي كوڭىل ءبولۋى مەن جەتەكشىلىك ەتۋىندە، جۇڭگو مەن قازاقستان «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» جانە «نۇرلى جول» جاڭا ەكونوميكالىق ساياساتتارىن ۇشتاستىرۋدى ءساتتى ىلگەرىلەتتى؛ جۇڭگونىڭ قازاقستانعا قوسقان قارجىسى 43 ميلليارد ا ق ش دوللارىنان استى، ەكى جاق ءوندىرىس قۋاتى سەلبەستىگى اياسىندا ءتۇيىندى سەلبەستىك نىساندارىنان 51 نىساندى كەڭەسىپ بەكىتتى، بۇعان قوسىلعان قارجىنىڭ جالپى سوماسى 28 ميلليارد ا ق ش دوللارىنان استى؛ ەكى جاق ءوز ۆاليۋتالارىن ءوزارا اۋىستىرۋ جانە ءوزارا ەسەپ جاساۋدى ىسكە اسىرىپ، جۇڭگو – قازاقستان ءوندىرىس قۋاتى سەلبەستىك قورىن اشىپ، بىرگە قارجى قوسقان حالىقارالىق بيرجانى قۇردى؛ جۇڭگو – ەۆروپا جۇك پويەزدەرى بىلتىر قازاقستان شەكاراسىنان 1800 رەتتەن استام ءوتىپ، ورتا ازياعا باعىتتالعان پويەزدەردىڭ جۇڭگو – قازاقستان بولەگىندەگى جولدانعان جۇك قۇنى 120 ميلليون ا ق ش دوللارىنا جەتتى؛ جۇڭگو جاق قارجى قوسىپ قۇرعان اۋىل شارۋاشىلىق ونىمدەرىن مانەرلەۋ زاۆودى قازاقستانعا ساپالى ازىقتىق مايدان 2300 توننا ماي، 4600 توننا ۇن ءوندىرىپ بەردى؛ ەكى جاق ءوزارا سەلبەسىپ، 5 كۇڭزى ينستيتۋتىن جانە 5 قازاقستان ءتىل جانە مادەنيەت ورتالىعىن قۇردى، 14 مىڭنان استام قازاقستاندىق جاس جۇڭگودا ءبىلىم الۋدا.
بيىل ماۋسىم ايىندا، ءتوراعا شي جينپيڭ بەيجيڭدە قازاقستان پرەزيدەنتى نازاربايەۆپەن كەڭەس وتكىزگەن كەزدە، جۇڭگو جاقتىڭ قازاقستان جاقپەن بىرگە ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ جولىنا الدىمەن قادام تاستاپ، ادامزاتتىڭ اناعۇرلىم نۇرلى بولاشاعىن ءۇشىن پاراسات پەن كۇش – قۋاتتى شوعىرلاندىرۋدى قالايتىنىن اتاپ كورسەتتى ءارى پرەزيدەنت نازاربايەۆپەن بىرگە «جۇڭگو مەن قازاقستاننىڭ دوستىق ىستەرى سىندى الىپ كەمەگە جول سىلتەۋدى» قالايتىنىن ءبىلدىردى. بۇل ۇسىنىسقا قازاقستان جاق قىزۋ ءۇن قوستى. ەكى ەل باسشىسىنىڭ «جول سىلتەۋى» جۇڭگو مەن قازاقستان قارىم – قاتىناسىنىڭ دامۋىنىڭ بەرىك ساياسي نەگىزىن نىعايتىپ، دامۋعا قۋاتتى كۇش سيلادى، شۇعىلالى جول كورسەتتى. ءبىز تىندىرۋعا ءتيىستى ءىس: ەكى ەل باسشىلارىنىڭ ورتاق تانىمىن بەلسەندى تياناقتاندىرىپ، جۇڭگو مەن قازاقستاننىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جولدى» بىرگە گۇلدەندىرۋ جاعىنداعى سەلبەستىكتەرىن جان – جاقتىلى ىلگەرىلەتىپ، جۇڭگو – قازاقستان تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن ويداعىداي قۇرىپ، ادامزاتتىڭ تاعدىرلاس ورتاق تۇلعاسىن قۇرۋ جولىندا نىق قادام باسۋىمىز كەرەك.
(اۆتورى جۇڭگونىڭ قازاقستاندا تۇراتىن باس ەلشىسى جاڭ شياۋ)
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
- 1.
جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
2.
قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
4.
ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
- ورتالىق
- ەل ءىشى
- شينجياڭ
- حالىقارا
مادەنيەت
ارناۋلى تاقىرىپ
تەلەفون: 67 /65368365-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ مەنشىك ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەگەندە كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2012 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى 
بۇل حابارعا باعاڭىز
لەبىز جازۋ
