2024.08.06 16:11 كەلۋ قاينارى : حالىق تورابى
”جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدا حالىق تۇرمىسى ەڭ ۇلكەن ءىس. پارتيا مەن ۇكىمەتتىڭ بارلىق قىزمەتى بۇقارانىڭ ءتىپتى دە باقىتتى تۇرمىس كەشىرۋىن ماقسات ەتەدى“. بيىل 4 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ شاڭحاي قالاسى جيۋلۇڭپو رايونى شيەجياۋان ءمالى باسقارماسى مينجۋ قىستاعى الەۋمەتتىك اۋماعىندا قىزمەت تەكسەرگەندە وسىلاي دەپ باسا دارىپتەدى.
”جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن ۇزدىكسىز بەكەمدەپ، ءار ۇلت حالقىنىڭ تىلەگىن تىعىز توعىستىرىپ، ءار جاقتىڭ كۇشىن كەڭ كولەمدە ۇيىستىرىپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى بىرگە ىلگەرىلەتىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى سىندى ۇلى ىسكە بىرگە كومەك كورسەتۋ كەرەك“. بيىل 6 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ نيڭشيا حۇيزۋ اۆتونوميالى رايونى يىنچۋان قالاسى جينفىڭ رايونى چاڭچىڭ حۋايۋان الەۋمەتتىك اۋماعىندا قىزمەت تەكسەرگەندە وسىالي دەپ اتاپ كورسەتتى.
قازىرگى جانە بۇدان بىلايعى ءبىر مەزگىل − جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسىن، ۇلتتى گۇلدەندىرۋ ۇلى ءىسىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋدىڭ شەشۋشى مەزگىلى. پارتيا 20 - كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى ءۇشىنشى جالپى ءماجىلىسىنىڭ «قارارىندا»: ”دامۋ بارىسىندا حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىز ەتۋ جانە جاقسارتۋ − جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ كەلەلى مىندەتى“ دەپ اتاپ كورسەتىلدى.
وسىزاماندانۋدىڭ ءمانى − ادامنىڭ وسىزاماندانۋى. دوڭگەلەك داۋلەتتىلىك ارمانى، مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ ارمانى، جۇڭگو ارمانى، سايىپ كەلگەندە، بۇقارانىڭ ”باقىت ارمانى“. حالىقتىڭ تاماشا تۇرمىسقا دەگەن تالپىنىسىن جۇزەگە اسىرۋ ءارى ءبىزدىڭ كۇرەس نىسانامىز، ءارى وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىنىڭ شىعار ءتۇيىنى جانە تابان تىرەر تياناعى.
پارتيا 20 ـ قۇرىلتايى جابىلعاننان كەيىن باس شۋجي شي جينپيڭ تۇڭعىش رەت سىرتقا شىعىپ قىزمەت تەكسەرگەندە شانشي يان ـ انعا كەلدى.
انساي رايونى گاۋچياۋ قالاشىعى نانگوۋ قىستاعىندا اۋىلداستاردىڭ توسپا سالۋ، تامشىلاتىپ سۋارۋ جانە جىنتىكتەي باسقارۋ ارقىلى سۋدان پايدالانۋ جانە سۋارۋ ماسەلەسىن ءونىمدى شەشكەندىگىن ەستىگەندە، باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ القادى: ”مىنە، بۇل اۋىل شارۋاشىلىعىن وسىزامانداندىرۋ، سىزدەر ۇيلەسىمدى كاسىپ سالاسىن دامىتۋ بەتالىسىن تاپتىڭىزدار“.
1940 - جىلى شانشي - گانسۋ - نيڭشيا شەكارا رايونى يان - ان جاراتىلىستىق عىلىم اكادەمياسى الما قالامشاسىن ەنگىزگەننەن قازىرگە دەيىن الما كاسىبى يان - ان قالاسىنىڭ قامتۋ كولەمى ەڭ كەڭ، باياندى ونىمدىلىگى ەڭ جاقسى، شارۋالاردىڭ كىرىسىن ارتتىرۋعا قوسقان ۇلەسى ەڭ زور ەرەكشە كاسىپكە اينالدى، قىپ - قىزىل الما وسىزامانداندىرۋ جولىنداعى ارماننىڭ جۇزەگە اسۋىنا كۋا بولدى، سونداي - اق عاسىرلىق ۇلكەن پارتيانىڭ حالىقتى جوعارى ورىنعا قويۋ قۇن تالپىنىسىن دا ايگىلەدى.
وسىزامانداندىرۋدا قاعاز بەتىندەگى كورسەتكىش ساندى مالىمەتىنە عانا ەمەس، حالىقتىڭ باقىتتى، الاڭسىز بولۋىنا دا قاراۋ كەرەك. حالىقتى وزەك ەتكەن دامۋ يدەياسىنا، حالىق ءۇشىن دامۋعا، دامۋدا حالىققا سۇيەنۋگە، دامۋ جەتىستىكتەرىنەن حالىق ورتاق يگىلىكتەنۋگە تاباندى بولعاندا عانا، دۇرىس دامۋ كوزقاراسى، وسىزامانداندىرۋ كوزقاراسى بولادى.
حالىقتى باقىتتى تۇرمىسقا كەنەلتۋ − ”مەملەكەتتىڭ زور ءىسى“. ”ءبىزدىڭ نىسانامىز وتە ايبىندى ءارى وتە قاراپايىم، سايىپ كەلگەندە، بۇقارانى ءتىپتى دە جاقسى تۇرمىسقا كەنەلتۋ بولىپ تابىلادى“.
اناعۇرلىم جاقسى تۇرمىس جوعارى دەڭگەيدە جوبالاۋ بارىسىندا بەينەلەنەدى، وقۋ الدىنداعى تاربيەدەن، ءبىلىم الۋدان، ەڭبەكاقىدان، ەمدەلۋدەن، كۇتىمدەلۋدەن، تۇرعىن ۇيدەن، كومەكتەن يگىلىكتەنۋ؛ كۇندەلىكتى تۇرمىستا تياناقتاندىرۋ − 3 ۋاق تاماقتا پايدالاناتىن وتىن، كۇرىش، ماي، تۇز، الەۋمەتتىك اۋماق مەكتەپتەرىنىڭ سىڭعىرلاعان داۋىسى، ءۇيدىڭ جانىنان اشىلعان قارتتار اسحاناسى، شاعىن كەرەك – جاراقتى الىپ قانا كىرۋگە بولاتىن ۇزاق مەرزىمدى جالعا بەرىلەتىن جاتاقحانا...
”مەملەكەتتىڭ زور ىسىندە“ بولسىن، سونداي - اق بۇقارانىڭ ”ۇساق ىستەرىندە“ بولسىن، بۇقارانىڭ قاجەتى ەجەلدەن شىنايى، ناقتى بولىپ كەلەدى.
جالپى جاعداي تۇرعىسىنان جوبالاپ، نازىك بۋىنداردا ىلگەرىلەتىپ، كىشكەنەدەن باستاپ، ”دامۋ جەتىستىكتەرىن تۇرمىس ساپاسىنا ۇزدىكسىز اينالدىرۋداي“ حالىقتىق جاۋاپكەرشىلىكتى ايگىلەدى.
شاڭحاي مينحاڭ رايونى جاڭا داۋىردەگى قالا قۇرىلىسشىلارى مەن باسقارۋشىلاردىڭ وتاۋىندا ”جاڭا شاڭحايلىقتاردىڭ“ ”بەيقۇت ءۇي ارمانىن“ كورگەندە، باس شۋجي شي جينپيڭ ”قالانىڭ بيىكتىگى بولۋمەن بىرگە، ونان دا ماڭىزدىسى، جىلۋلىعى دا بولۋى كەرەك“ دەپ اتاپ كورسەتتى؛
سىچۋان يبين شۋەيۋانىندا جوعارى مەكتەپتەن وقۋ بىتىرگەن وقۋشىلاردىڭ جۇمىستانۋ قىزمەتىن تەكسەرگەندە، باس شۋجي شي جينپيڭ ”حالىق تۇرمىسى، ەڭ الدىمەن، جۇمىستانۋ“ دەپ قاداعالادى؛
فۋجيان سانميڭ قالاسى شاشيان اۋداندىق باس شيپاحاناسىندا ەمدەۋ رەفورماسىنىڭ حالىققا تيىمدىلىك جەتكىزۋ جاعدايىن ۇعىسقان باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”حالىقتىڭ سالاماتتىعى − سوتسياليستىك وسىزامانداندىرۋدىڭ ماڭىزدى بەلگىسى“؛
…
”مەن جەرگىلىكتى ورىندارعا بارىپ قىزمەت تەكسەرگەندە، ىلعي اۋىل - قىستاققا، قالالارداعى الەۋمەتتىك اۋماقتارعا بارىپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ تۇرمىسىنىڭ قانداي ەكەنىن، قانداي جاقسى تاجىريبەنى اۋىستىرۋعا، جالپىلاستىرۋعا بولاتىنىن، قانداي الاڭدايتىن، مازالايتىن ىستەر ءبىزدىڭ شەشۋىمىزدى قاجەت ەتەتىنىن كورەمىن“. بۇقارانىڭ ءىسى − ەڭ ماڭىزدى ءىس، باس شۋجي شي جينپيڭ مۇنى باستان - اياق ەستەن شىعارمادى.
جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ − حالىق سانى كولەمى وراسان زور وسىزامانداندىرۋ. ”تەك ءبىر ميلليارد 400 ميلليوننان استام ادامنىڭ تاماق ماسەلەسىن شەشۋ وڭاي - وسپاق سىن – سايىس ەمەس. جۇمىسقا ورنالاستىرۋ، ءبولىس، وقۋ - اعارتۋ، ەمدەۋ، تۇرعىن ءۇي، قارتتاردى كۇتىمدەۋ، بالالاردى اماناتتاۋ سياقتى ماسەلەلەردىڭ قاي - قايسىسىن شەشۋ وڭاي ەمەس، قاي - قايسىسى دا وراسان زور سان - سيفرعا سايادى“.
حالىق تۇرمىسىنا قاتىستى ىستەر قاشان دا سۇيىسپەنشىلىككە سايادى. حالىق تۇرمىسىن قامتاماسىزداندىرۋ جانە جاقسارتۋ − ۇزاق ۋاقىتتىق قىزمەت، وندا كومبە بولمايدى، تەك ۇزدىكسىز جاڭا باستاما عانا بولادى.
بىرگە اۋقاتتانۋ − سوتسياليزمنىڭ ماندىك تالابى، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ ماڭىزدى ەرەكشەلىگى. جوعارى ساپالى دامۋ ارقىلى بىرگە بايۋدان ۇلگى كورسەتۋ رايونىن قۇرعان جىجياڭ ولكەسى ەكونوميكاسىنىڭ ارشىنداي دامۋى ءبىر مەزەت ”قالاعا ءمان بەرىپ، اۋىلعا ەلەۋسىز قاراۋدىڭ“ شىرماۋىنا ۇشىرادى. 2003 - جىلى جىجياڭ ولكەلىك پارتكومنىڭ سول كەزدەگى شۋجيى شي جينپيڭ جولداستىڭ جوسپارلاپ، ورنالاستىرۋىندا جىجياڭ ”1000 قىستاقتا ۇلگى كورسەتۋ، 10 مىڭ قىستاقتى رەتتەۋ - وڭاۋ“ ينجەنەرياسىن باستادى.
”1000 قىستاقتا ۇلگى كورسەتۋ، 10 مىڭ قىستاقتى رەتتەۋ - وڭاۋ“ ينجەنەرياسى قونىس ورتاسىن رەتتەۋ - وڭاۋدى كىرىسۋ ءتۇيىنى ەتىپ، سان مىڭداعان كورىكتى اۋىل - قىستاقتى تۇلعالاپ، سان مىڭداعان شارۋا بۇقاراسىن باقىتقا كەنەلتتى. 2023 - جىلى 9 - ايدا باس شۋجي شي جينپيڭ ي - ۋ قالاسى حوۋفاڭ ءمالىسى ليزۋ قىستاعىنا كەلىپ، بۇل ارانىڭ جىجياڭنىڭ ”1000 قىستاقتا ۇلگى كورسەتۋ، 10 مىڭ قىستاقتى رەتتەۋ - وڭاۋ“ينجەنەرياسىنىڭ كورنەكتى ونىمدىلىگىنىڭ ىقشام كورىنىسى ەكەندىگىن تۇراقتاندىرىپ، كوپشىلىكتى بىرگە بايۋدىڭ كوركەم بولاشاعىنا تالپىنۋعا جىگەرلەندىردى.
بيىل 4 - ايدا چۇڭچيڭدە قىزمەت تەكسەرگەندە، باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ دارىپتەدى: ”1000 قىستاقتا ۇلگى كورسەتۋ، 10 مىڭ قىستاقتى رەتتەۋ - وڭاۋ“ ينجەنەرياسىنىڭ تاجىريبەلەرىن ويداعىداي ۇيرەنىپ، ويداعىداي پايدالانىپ، ”قازىرگى كەزەڭدە شارۋالار بۇقاراسىنىڭ قاجەتى كۇشتى، يگەرۋگە بولاتىن، بىرنەشە جىلدا ونىمدىلىككە قول جەتكىزەتىن ءتۇيىندى ناقتى ىستەرگە نازار اۋدارىپ، يگەرگەن ءاربىر ىستەن ناتيجە شىعارىپ، شارۋالار بۇقاراسىنىڭ سەزىنۋىنە، تيىمدىلىككە كەنەلۋىنە مۇمكىندىك جاساۋ كەرەك“.
”ءار دارەجەلى پارتكومدار مەن ۇكىمەتتەردىڭ حالىق تۇرمىسى ماسەلەسىن شەشۋگە اناعۇرلىم كوپ قازىنا، زات كۇشىن جۇمساپ، ءار جىلى حالىق تۇرمىسىنا قاتىستى كەيبىر ناقتى ىستەر ىستەپ، حالىق بۇقاراسىنىڭ تابىس سەزىمىن، باقىت سەزىمىن، حاۋىپسىزدىك سەزىمىن ۇزدىكسىز كۇشەيتۋىن ءۇمىت ەتەمىن“. باس شۋجي شي جينپيڭ وسىلاي دەپ ايقىن تالاپ قويدى.
جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ جۇزەگە اسۋىنىڭ، ورنىقتى ءجۇرۋىنىڭ تەتىگى حالىقتى وزەك ەتۋگە تاباندى بولۋدا. دامۋ العا باسىپ، حالىق تۇرمىسىنا مەيىر باعىشتاي الساق، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ حالىق تۇرمىسى جاعىنان ۇزدىكسىز جاۋاپ قايتارا الامىز.
كەلۋ قاينارى: حالىق تورابى