بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى

ءبىر شوق ماقتا كاسىپ سالاسى شوعىرى ”تىزبەگىن“ تۇتاستىردى

□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ءپاريزات ابدۇل

2023.06.07 16:17     كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى

  جاز كۇندەرى شايار اۋدانىندا سەيىل - سەرۋەن قۇرساڭىز، ۇنەمى قادام سايىن كورىنىس اۋىسىپ تۇرعانداي سەزىمگە بولەنەسىز. كوز جەتكىسىز ماقتا اتىزىندا ماقتا مايسالارى جەلمەن بىرگە تەربەلەدى؛ شايار اۋدانىنىڭ اينالمالى ەكونوميكا ونەركاسىپ باقشا رايونىندا ءوندىرىس جەلىسى ءتارتىپتى جۇمىس جۇرگىزۋدە... كورىنىس ۇقساماعانىمەن، ءبارى دە ءبىر شوق ماقتاعا بايلانىستى، بارلىق جەردەن جوعارى ساپالى دامۋدىڭ تىرشىلىك تىنىسى مەن ومىرشەڭدىك كۇشى ايگىلەنۋدە.

  2010 - جىلى 8 - ايدا شايار اۋدانىنىڭ اينالمالى ەكونوميكالىق ونەركاسىپ باقشا رايونى بۇكىل شينجياڭداعى تۇڭعىش اۆتونوميالى رايون دارەجەلى اينالمالى ەكونوميكا ونەركاسىپ باقشا رايونى بولىپ بەكىتىلدى. قازىر بۇل باقشا رايونىندا ەنەرگيا - حيميا ونەركاسىپ رايونى، توقىماشىلىق، كيىم - كەشەك رايونى، جابدىق جاساۋ رايونى، اۋىل شارۋاشىلىق قوسىمشا ونىمدەرىن مانەرلەۋ رايونى سياقتى كوپتەگەن كاسىپ سالاسى بولىكتەرى قالىپتاستى.

  ءبىر شوق ماقتادان ءبىر كاسىپ سالاسى شوعىرىنا بەتتەدى. سوڭعى جىلدارى شايار اۋدانى شوعىرلى ەگۋ، ءوندىرۋ جانە جىنتىكتەي مانەرلەۋ ءبىر تۇلعالانعان ماقتانىڭ تۇتاس كاسىپ سالاسى تىزبەگىن كۇش سالا قالىپتاستىردى، شايار اۋدانىنىڭ اينالمالى ەكونوميكا ونەركاسىپ باقشا رايونىنا ىرگە تەپكەن ماقتاعا قاتىستى كاسىپورىندار دا كوبەيدى.

  5 - ايدىڭ 28 - كۇنى ”جوعارى ساپالى دامۋ جونىندەگى تەكسەرۋ - زەرتتەۋ ساپارى“ اتىنداعى جالپىلىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ كولەمدى نەگىزگى تاقىرىپتىق تىلشىلىك جاساۋ ۇيىرمەسى شايار اۋدانىنداعى اينالمالى ەكونوميكا ونەركاسىپ باقشا رايونىنداعى شايار ليحۋا توقىماشىلىق شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ءوندىرىس سەحىنا بارىپ، قىزمەتكەرلەردىڭ ءجىپ ءيىرۋ، باقىلاۋ، ءجىپ وراۋ، دايىن ونىمدەردى قوراپتاۋ سياقتى ءوندىرىس قۇرىلعىلارى اۋماقتارىندا قايشالىسىپ جۇرگەنىن كوردى. بيىل 1 - ايدان 4 - ايعا دەيىن بۇل سەرىكتەستىك 33 مىڭ توننا ماقتا ءجىپ ءوندىرىپ، ءونىم قۇنى 763 ميلليون يۋانعا، تازا پايداسى 105 ميلليون يۋانعا جەتىپ، تاماشا باستاما اشتى.

  ”قازىر ءبىز شايار اۋدانىندا ميلليون مۋلىق جوعارى ولشەمدى ماقتا ەگۋ بازاسىن جانە 860 مىڭ ۇرشىقتى ماقتا ءجىپ ءوندىرىس جەلىسىن قۇرىپ، الدىڭعى جاقتا ەگۋ، سوڭعى جاقتا ءجىپ ءيىرۋ سىندى بىرلەسىپ دامۋ ۇلگىسىن قالىپتاستىرىپ، 3600دەن استام ادامدى جۇمىستانۋعا جەتەكتەدىك“، - دەدى شينجياڭ ليحۋا توقىماشىلىق شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى يۋان گوفاڭ، - كاسىپورىن وندىرگەن، وڭدەگەن ونىمدەر، باستىسى، گۋاڭدۇڭ، جياڭسۋ، جىجياڭ وڭىرلەرىنە ساتىلادى، ماقتا ءجىپتىڭ دىمقىلدىقتى ءسىمىرۋ قۋاتى كۇشتى، جىلۋ ساقتاۋ قاسيەتى جاقسى بولعاندىقتان، الارمانداردىڭ قارسى الۋىنا يە بولدى.

  مۇنىڭ استارىندا ماقتا وڭدەۋ ساپاسىنىڭ ۇزدىكسىز جوعارىلاۋى جاتىر. شايار ليحۋا ماقتا شارۋاشىلىعى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى حۋ پەيجاۋ تىلشىگە بىلاي دەدى: كاسىپورىن الدىمەن تاپسىرىستىق اۋىل شارۋاشىلىعىن جالپىلاستىرىپ، ماقتاشىلارعا ساپالى ماقتا تۇقىمى، ەگىمشىلىك تەحنيكاسى جاعىنان تەگىن قىزمەت وتەپ، ماقتا ساپاسىنا تۋ باستان كەپىلدىك ەتتى. بۇدان سىرت، كاسىپورىن 35 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، ماقتانىڭ بوگدە تالشىقتارىن تازالاۋ ماشيناسىن ساتىپ الدى، بۇرىنعى قولمەن ”ءۇش تالشىقتى تەرۋ“ نەگىزىندە، تاعى ءبىر رەت ”ءۇش تالشىقتى تەرۋ“ ماشيناسىنان وتكىزىپ، تازا ماقتانىڭ ساپاسىنا كەپىلدىك ەتتى.

  تارىم ويپاتىنىڭ باتىس سولتۇستىك جيەگىنە ورنالاسقان شايار اۋدانىندا ماقتا ەگىلگەن جەر اۋدانى ءبىر ميلليون 800 مىڭ مۋ اينالاسىندا ورنىعىپ، بۇكىل شينجياڭنىڭ الدىڭعى قاتارىنان ورىن الدى. ساپالى ماقتا سىندى بايلىق ابزالدىلىعىن تياناق ەتىپ، شايار اۋدانى تىزبەكتى ۇزارتۋدى، تىزبەكتى تولىقتاۋدى، تىزبەكتى كەڭەيتۋدى، تىزبەكتى كۇشەيتۋدى تۇتقا ەتىپ، ماقتا كاسىبىنىڭ شوعىرلى دامۋىن جۇزەگە اسىردى.

  شايار اۋدانىنداعى اينالمالى ەكونوميكا ونەركاسىپ باقشا رايونىنا ورنالاسقان شينجياڭ يۇيشياڭ حۋياڭ حيميا ونەركاسىپ شەكتى سەرىكتەستىگى − ماقتا ەگۋ بۋىنىن حيميالىق تىڭايتقىشپەن قامدايتىن كاسىپورىن. ”سەرىكتەستىك وندىرگەن ازوتتى قوسپا تىڭايتقىشتىڭ ورتانى قورعاۋ قاسيەتى جاقسى، قورەكتىك قۇرامى جوعارى، ماقتا، ءبيداي سياقتى داقىلداردىڭ ءوسىپ - ونۋىندە ماڭىزدى رول اتقارادى“، - دەدى وسى سەرىكتەستىكتىڭ پارتكوم مۇشەسى، ورىنباسار باس ديرەكتورى فىڭ ليجۋ.

  شينجياڭ يۇيشياڭ حۋياڭ حيميا ونەركاسىپ شەكتى سەرىكتەستىگى باتىس سولتۇستىك وڭىردەگى ەڭ ۇلكەن ازوتتى قوسپا تىڭايتقىش وندىرەتىن كاسىپورىن، تابيعي گازدى شيكىزات ەتكەن 2 اينالمالى ەكونوميكا كاسىپ سالاسى تىزبەگىن قۇرىپ، جىلىنا 200 مىڭ توننا ۋرەا ازوت قىشقىل امموني ەرىتىندىسىن، 600 مىڭ توننا ۋرەانى، 600 مىڭ توننا ازوتتى قوسپا تىڭايتقىشىن وندىرەدى، ونىمدەرىنىڭ كوبى وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ ماقتا ەگىمشىلىگى ءبىرشاما شوعىرلى وڭىرلەرگە ساتىلادى.

  ماقتانىڭ تۇلا بويى اسىل. ماقتا كاسىپ سالاسى تىزبەگىن ونان ارى ۇزارتۋ ءۇشىن، 2021 - جىلدىڭ سوڭىندا شايار اۋدانى اينالمالى ەكونوميكا ونەركاسىپ باقشا رايونى ماقتا سابانىن مانەرلەۋ كاسىپورنى − شينجياڭ تيانحۇي كاڭباي اۋىل شارۋاشىلىق ەكولوگيالىق عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىن ەنگىزدى.

  ”قازىر جۇمىسشىلار ەلىمىزدەگى تۇڭعىش رەتكى %100 ماقتا سابانىنان قورشاعان ورتانى قورعايتىن الدەگيدسىز جاساندى تاقتاي جاسايتىن ءوندىرىس جەلىسىن جەدەل ورناتۋدا“، - دەدى شينجياڭ تيانحۇي كاڭباي اۋىل شارۋاشىلىق ەكولوگيالىق عىلىم - تەحنيكا شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ قازىنا باس باقىلاۋشىسى لي گۋاڭميڭ تانىستىرا، نىساندا ماقتا سابانىنان جوعارى يقۋاتتى الدەگيدسىز جاساندى تاقتاي جاسايتىن 12 ءوندىرىس جەلىسىن قۇرۋ جوسپارلاندى، جوسپار بويىنشا بيىل 8 - ايدا وندىرىسكە قوسىلادى، وندىرىسكە قوسىلعاننان كەيىن جىلىنا 120 مىڭ تەكشەمەتر الدەگيدسىز، قورشاعان ورتانى قورعايتىن جاساندى تاقتاي ءوندىرىلىپ، 270 ميلليون يۋاندىق ءونىم قۇنىن جۇزەگە اسىرىپ، 200دەن استام ادامدى جۇمىستاندىرۋعا جەتەكتەۋگە بولادى.

  لي گۋاڭميڭ بىلاي دەدى: بۇل نىسان قۇرىلىسى ماقتا سابانىنان شىققان جاراقسىز زاتتاردى اسىلعا اينالدىرۋمەن بىرگە، ءۇي جيھازدارى، تاقتاي ەدەن، شكاف سياقتى قۇرىلىس ماتەريالدارى كاسىبىنىڭ دامۋىن جەبەيدى.

  ”قازىر باقشا رايونىنا 5000 گاز بۇركەتىن توقۋىش شوعىرلانعان، جىلىنا ءبىر ميلليون 640 مىڭ ۇرشىقتى ءجىپ يىرەدى، 800 مىڭ پار كيىم - كەشەك وندىرەدى، سونىمەن بىرگە ماقتا سابانى مەن ماقتا مايىن جىنتىكتەي مانەرلەۋ نىسانىن ىسكە قوسىپ، ماقتا كاسىپ سالاسى تىزبەگىن ونان ارى ۇزارتتى“، - دەدى شايار اۋدانى اينالمالى ەكونوميكا ونەركاسىپ باقشا رايونىن باسقارۋ كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ليۋ چيڭ، - بۇكىل اۋدانداعى ماقتانىڭ %50كە جۋىعى سول جەردىڭ وزىندە توقىما ونىمدەرىنە اينالادى.

  ليۋ چيڭ بىلاي دەدى: جاڭا دامۋ كەزەڭىندە باقشا رايونى ورنەك باسۋ، بوياۋ، ءۇي توقىما بۇيىمدارى سياقتى كاسىپ سالالارىنىڭ تومەنگى اعارىنا قاراي كەڭەيىپ، تۇعىر ورناتىپ، تىزبەكتى تولىقتاپ، شوعىردى كۇشەيتىپ، ماقتا كاسىپ سالاسىن شىن مانىندە شايار ەكونوميكاسىنىڭ، قوعامىنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىن ىلگەرىلەتەتىن ستراتەگيالىق تىرەكتى كاسىپ سالاسىنىڭ بىرىنە اينالدىرادى.
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى