ورمان قورعاۋشىلارىنىڭ ”جاڭا الاڭى“
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ءرايدا
2023.12.01 15:16 كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى
قىس باسىنداعى تاڭ ءسارى، قار جاۋماعانىمەن شيحۋ قالاسىندا ىزعار قاتتى بولدى، كوپشىلىك قالىڭ كيىنىپ، اۆتوكولىكپەن باتىسقا قاراي جول تارتتى. قالا رايونىنان شىعىپ 100 نەشە كيلومەتر جول باسقان سوڭ، كوك اسپان، اقشا بۇلت، الىستاعى اسقارالى قارلى تاۋلار مەن جاقىن ماڭداعى ماقتا اتىزدارىندا رەتتى تىزىلگەن ماقتا تايلارى وزگەشە قىسقى كوركەم كورىنىس قالىپتاستىرعاندىعىن كورەسىز.
”قاراڭىزدار، قاراقۇيرىق“! ءتىلشى اۆتوكولىك تەرەزەسىنەن قاراپ كوز الدىنداعى كوركەم كورىنىسكە ەلىتىپ وتىرعاندا، شيحۋ قالاسى گانجياحۋ ورمان الاڭىنىڭ باستىعى يان جيانحۋا داۋىستاپ جىبەردى. ءتىلشى ونىڭ نۇسقاعان باعىتى بويىنشا جوعارى جىلدامدىقتى تاس جولدىڭ بويىنان 4 قاراقۇيرىقتى كوردى. ”ءبىز ورمان الاڭىنا كىردىك، بۇرىن ولاردى تەك ورماندى القاپتىڭ تەرەڭ تۇكپىرىنەن عانا كورەتىنبىز، قازىر جابايى حايۋاناتتاردىڭ سانى كوبەيىپ، ورمان الاڭىنىڭ ماڭىنان دا كوزگە شالىناتىن بولدى“، - دەدى يان جيانحۋا.
شيحۋ قالاسى گانجياحۋ ورمان الاڭى 1966 - جىلى قۇرىلعان. 57 جىلدان بەرى ۇرپاقتان - ۇرپاققا جالعاسقان ورمان قورعاۋشىلار جالپى جەر اۋدانى 3 ميلليون 919 مىڭ 200 مۋ كەلەتىن ورماندى القاپتى كۇزەتىپ، ورماندى القاپتا ورماندى قورعاپ، ورتتەن ساقتانۋ، ورمان اعاشتارى، ورماندى جەر بايلىعىن باسقارۋ - قورعاۋ، جابايى حايۋاناتتار مەن وسىمدىكتەردى قورعاۋ، جايلىمدى باسقارۋ - قورعاۋ سياقتى قىزمەتتەردى ارقالاپ، قۇربان تۇڭعىت قۇمدى ءشولىنىڭ وڭتۇستىككە، شىعىسقا كەڭەيۋىنەن ساقتانۋعا بەلسەنە ۇلەس قوسىپ كەلەدى.
”ءبىز 3 - ۇرپاق ورمان قورعاۋشىلارمىز“
كولىكپەن 90 مينۋت ءجۇرىپ، قۋاڭ دالاداعى بۇتا - بۇرگەندى كەسىپ وتكەننەن كەيىن، ءتىلشى گانجياحۋ ورمان الاڭىنىڭ باتىس جاعىنداعى 1 - باسقارۋ - قورعاۋ پۋنكتىنە − شيحۋ قالاسى گانجياحۋ ورمان الاڭى مايسۋ باسقارۋ - قورعاۋ پۋنكتىنە كەلدى.
ەسىكتەن كىرىسىمەن، ۇيدەگى جىلى لەپتەن كوپشىلىك قالىڭ دا اۋىر سىرت كيىمدەرىن شەشە باستادى. ”قازىر شارت - جاعداي جاقسى، باسقارۋ - قورعاۋ پۋنكتىندە پار، ينتەرنەت، اۋا رەتتەگىش، تەلەۆيزور ءبارى بار، اتالارىمىزدىڭ جانە اكەلەرىمىزدىڭ داۋىرىندەگىدەي ەمەس“، - دەدى شيحۋ قالاسى گانجياحۋ ورمان الاڭى مايسۋ باسقارۋ - قورعاۋ پۋنكتىنىڭ باستىعى جيڭ داۋچياڭ.
”اتاڭىز بەن اكەڭىز دە ورمان قورعاۋشى ما“؟ ”بارلىعىمىز 3 - ۇرپاق ورمان قورعاۋشىلارمىز“، - دەدى جيڭ داۋچياڭ جانىنداعى مۇرال ءابىشتى نۇسقاپ.
يان جيانحۋا تىلشىگە بىلاي دەدى: شيحۋ قالاسى گانجياحۋ ورمان الاڭىندا جيىنى 18 باسقارۋ - قورعاۋ پۋنكتى (ءتۇيىنى) بار، 136 ورمان قورعاۋشىنىڭ ىشىندەگى 12 ادام تۇگەلدەي 3 - ۇرپاق ورمان قورعاۋشى.
گانجياحۋ ورمان الاڭى جوڭعار ويپاتىنىڭ باتىس بولىگىنە، شيحۋ قالاسىنىڭ باتىس سولتۇستىگىنە ورنالاسقان، شىعىسى شينجياڭ ءوندىرىس - قۇرىلىس بيڭتۋانى 7 - شىسى حۋياڭحى قالاسى 125 - تۋانىنىڭ باتىس بەل توعانىنان باستالىپ، باتىسى جىڭ اۋدانىنداعى ۋداۋچۋانعا دەيىن بارادى، وڭتۇستىگى شيحۋ قالاسى كۇرتى فەرماسىمەن كورشىلەس، سولتۇستىگى تولى اۋدانىنداعى سولتۇستىك تاۋمەن شەكارالاسادى. گانجياحۋ ورمان الاڭىنان قالا رايونىنا دەيىن ەڭ تەز بولعاندا ءبىر ساعاتتان استام ۋاقىت كەتەدى.
”2000 - جىلدان بۇرىن قالاعا كىرۋگە ءبىر كۇن ۋاقىت كەتەتىن. ورمان الاڭىن شارلاۋ، قورعاۋ ءتىپتى دە جاپالى ەدى، اتالارىمىز شارلاۋ، قورعاۋ بارىسىندا جول ازىقتارىن ارقالاپ، اتقا ءمىنىپ ءبىر شىققاندا ءبىر اي جۇرەتىن. اكەلەرىمىزگە كەلگەندە دە ات نەمەسە ۆەلوسيپەد ءمىنىپ، ءبىر رەتكى شارلاۋ، قورعاۋ ءۇشىن 10 كۇن نەمەسە جارىم اي جۇمسايتىن بولدى. ول كەزدە باسقارۋ - قورعاۋ پۋنكتى جەر كەپە نەمەسە اعاشتان سالىنعان ءۇي بولاتىن، شارت - جاعدايى وتە جاپالى ەدى“، - دەدى جيڭ داۋچياڭ.
اكەلەرىنىڭ جاپالى شارت - جاعدايدا ءباز - باياعىسىنداي ورمان الاڭىن كۇزەتۋ رۋحى جيڭ داۋچياڭدى اسەرلەندىردى. 2002 - جىلى جيڭ داۋچياڭ ورمان قورعاۋشى بولدى. ”قىزمەت ىستەگەننەن كەيىن كەلگەن تۇڭعىش باسقارۋ - قورعاۋ پۋنكتى 86 - باسقارۋ - قورعاۋ پۋنكتى ەدى، سول كەزدە پۋنكتتەگى باسقا 10 نەشە قىزمەتتەسىمنەن سىرت، مەن ءبىر اي بويى باسقا ادام كورمەدىم. ءبىر كۇنى ءبىر مالشى موتوتسيكلمەن باسقارۋ - قورعاۋ پۋنكتىنەن ءوتىپ بارا جاتتى، الىستان ونىڭ كەلە جاتقانىن بايقاپ، 10 نەشەۋىمىز ەسىك الدىنا جۇرەلەپ ءتىزىلىپ وتىرا قالدىق، كوز الدىمىزدان مالشى زىمىراپ وتە شىققاندا قۋانعانىمىز - اي“، - دەدى جيڭ داۋچياڭ كۇلىپ.
كۇنى بويى كەڭ - بايتاق ورمان الاڭىندا ءجۇرىپ، ءتورت ماۋسىمنىڭ اۋىسۋىن كورۋ ەستىر قۇلاققا رومانتيكالى بولعانىمەن، ءىس جۇزىندە، جاپالى ءىس ەدى. ”2003 - جىلدان بۇرىن باسقارۋ - قورعاۋ پۋنكتىنە ەلەكتر جەتكىزىلمەگەن، ءبىر پۋنكتتەگى 10 نەشە ادام كۇندىز شارلاۋ جۇرگىزىپ، كەشتە قايتىپ كەلگەندە كىتاپ وقىپ، اڭگىمە دۇكەنىن قۇراتىن، سوڭىنا كەلگەندە ايتارعا اڭگىمە دە قالمايتىن ەدى“، - دەدى مۇرال.
2003 - جىلدان كەيىن ءتۇرلى شارت - جاعدايدىڭ بىرتىندەپ جاقسارۋىنا بايلانىستى، ورماندى القاپقا 158 كيلومەتر جول جاتقىزىلىپ، ورمان قورعاۋشىلارعا تىلدەسكىش، زاڭ اتقارۋ اسپابى، جول نۇسقاۋ اسپابى، موتوتسيكل سياقتى شارلاۋ - قورعاۋ جابدىقتارى بەرىلدى، تاعى 10 ميلليون يۋاننان استام قارجى قوسىلىپ، ورتتەن ساقتانۋ زاتتىق ماتەريالدار زاپاس قامباسى سالىندى، شۇعىل جاعدايعا توتەپ بەرۋ بولىمشە اترەتى قۇرىلىپ، قاراۋىل مۇناراسى سالىنىپ، بيىك كەڭىستىكتەگى بۇلتتىق تاباقشا ورناتىلىپ، ۇشقىشسىز ۇشاق ورنالاستىرىلىپ، ورماندى زەردەلى قورعاۋ نەگىزىنەن جۇزەگە اسىرىلدى.
قازىرگە دەيىن شيحۋ قالاسى گانجياحۋ ورمان الاڭىندا ءۇرتىس 10 جىل ورمان، جايلىم ءورت اپاتى جانە ورمان شارۋاشىلىعىنا زياندى ورگانيزمدەر اپاتى تۋىلمادى.
”بۇل ارادا دا ءوز قۋانىشىمىز بار“
”ناعاشىم مەن ۇلكەن اعام دا ورمان الاڭىندا قىزمەت ىستەيدى، ناعاشىمنىڭ ۇلىنىڭ دا ەمتيحان بەرىپ ورمان الاڭىنا كەلگىسى كەلەدى“. قاسىندا وتىرعان مۇرال ءسوز قىستىردى.
جيڭ داۋچياڭ سياقتى مۇرال دا ورمان الاڭىندا دۇنيەگە كەلگەن، ەكەۋىنىڭ اكەسى تاعى جاقسى دوس بولاتىن. ”ەكەۋىمىز كىشكەنە كەزىمىزدە ورمان الاڭىندا بىرگە وينايتىنبىز، ەرجەتكەننەن كەيىن ورمان الاڭىندا بىرگە قىزمەت ىستەپ كەلەمىز“، - دەدى مۇرال.
”اكەلەرىڭىزدىڭ ورمان الاڭىن قورعاۋى جاپالى ەكەندىگىن كوردىڭىزدەر عوي، ەندەشە نە ءۇشىن وسى كاسىپتى تاڭدادىڭىزدار“؟ - دەپ سۇرادى ءتىلشى. ”بۇل ارادا دا ءوز قۋانىشىمىز بار“، - دەدى مۇرال.
گانجياحۋ ورمان الاڭىندا كەڭ كوسىلگەن قۇبا ءتۇز، ۇشى - قيىرسىز ءشول - جازيرا، جۇلدىزداي سامسىعان سازدىق، كول بار، قۇرعاقشىلىققا، سورتاڭعا ءتوزىمدى ءشول وسىمدىكتەرى وسەدى، سونداي - اق مەكەندەگەن جابايى حايۋاناتتار بار. جىل بويى ورمان الاڭىندا تۇرعاندا ءار كۇنى موتوتسيكلمەن ورماندى شارلاۋدا اياماي قاقتايتىن كۇن نۇرى، كورىپ تاۋىسقىسىز ءشول دالا وسىمدىكتەرى مەن ۇنەمى كوزگە تۇسەتىن جابايى حايۋاناتتاردان سىرت، باسقا ادامداردىڭ نازارىنداعى جاپا - ماشاقات، زەرىگۋ، قۇلازۋ عانا بار، بۇل ارادا قايداعى قۋانىش؟
ءتىلشى ىشتەي ەكى ۇداي بولىپ تۇرعاندا، مۇرال قول تەلەفونىن الىپ، ءتىلشىنىڭ قاسىنا بارىپ وتىرىپ، ءوزىنىڭ وتكەن كۇندەردە تۇسىرگەن سۋرەتتەرىن كورسەتە باستادى. ”قاراڭىزشى، بۇل مەن 9 - ايدا تۇسىرگەن 3 سىلەۋسىن، ءبىر ىندەگى 3 جان، بۇل مەنىڭ سىلەۋسىندى تۇڭعىش كورۋىم. قىزمەتتەستەرىم تۇسىرگەندەر دە بار، قاراقۇيرىق، اققۋ، قارا قۇتان“... مۇرالدىڭ ءسوزى تاۋسىلار ەمەس.
”ءبىزدىڭ ەڭ ۇلكەن قۋانىشىمىز ’ماقتانۋ‘“. مۇرال بىلاي دەدى: ءار كۇنى شارلاۋ جۇرگىزگەندە، كوپشىلىك جابايى حايۋاناتتاردى نەمەسە ورماندى القاپتاعى كوركەم كورىنىستەردى كورگەندە، دەرەۋ سۋرەتكە ءتۇسىرىپ ورتاقتاسادى.
”بۇرىن كوپشىلىك شارلاۋ جۇرگىزگەندە ءبىر جول جابايى حايۋاناتتى كوزى شالسا، تالەيى بولعاندىعىنان بولاتىن، ونىڭ ۇستىنە ولار ورماندى القاپتىڭ تەرەڭ قويناۋىندا جۇرەدى. قازىر باسقاشا، جابايى حايۋاناتتاردى كورۋ رەت سانى بارعان سايىن كوبەيىپ، ءتۇرى دە بارعان سايىن مولايۋدا“، - دەدى يان جيانحۋا.
”كوبەيگەنى تەك جابايى حايۋاناتتار عانا ەمەس، مەن شارلاۋ - قورعاۋ جۇرگىزەتىن اۋماقتى الىپ ايتسام، بۇرىن كەيبىر جەرلەر تاپ - تاقىر بولىپ، قىلتان شىقپايتىن. قازىر سەكسەۋىل، توراڭعى سياقتىلار وسەتىن بولدى، وسىمدىك جامىلعىسىنىڭ تىعىزدىعى دا ارتىپ كەلەدى“، - دەدى جانىندا تۇرعان جيڭ داۋچياڭ ءسوزدى ءىلىپ اكەتىپ.
يان جيانحۋا تىلشىگە بىلاي دەدى: وسىناۋ جىلدارى كاسىپتىك قىزمەتكەرلەردى ناقتى ساندى مالىمەتتەردى باقىلاۋ - ولشەۋگە ۇسىنىس ەتپەگەنىمەن، بارلىق وزگەرىستەردى ورمان قورعاۋشىلار كوزبەن كورىپ، كوكەيلەرىندە ساقتاپ ءجۇر.
”قازىر قورشاعان ورتا بارعان سايىن جاقساردى“
”ورماندى القاپتىڭ ساۋلەلەندىرگەن رولىنا توڭىرەكتەگى قىستاقتاعى ماقتاشىلاردىڭ اسەرى ەڭ تەرەڭ بولدى“. يان جيانحۋا ءتىلشىنى ەرتىپ مايسۋ باسقارۋ - قورعاۋ پۋنكتىنەن نەبارى 2 كيلومەتر جەردەگى كۇرتى قالاشىعى تۇڭليۋ قىستاعىنا باردى.
قىستاقتا ءتىلشى ماقتا اتىزىندا سابان جيناپ جۇرگەن قىستاق تۇرعىنى لياڭ جۇڭشينمەن كەزدەستى. لياڭ جۇڭشين وتباسى 50 مۋ جەرگە ماقتا ەگىپ، بيىل ءار مۋىنان 450 كيلوگرامنان استام ءونىم الىپتى. ”سوڭعى جىلدارى ەكولوگيالىق ورتا بارعان سايىن جاقسارىپ، قۇمدى بوراندى اۋا رايى بارعان سايىن ازايىپ، ماقتا وسپەي قالاتىن جايتتەر ەندىگارى كەزدەسپەيتىن بولدى“، - دەدى لياڭ جۇڭشين.
گانجياحۋ ورمان الاڭى قۇربان تۇڭعىت ءشولىنىڭ قويناۋىندا، وتكەن ونداعان جىلداردا الاتاۋ ساعاسىنان سوققان باتىس سولتۇستىك جەلى توڭىرەكتەگى بۇقارانى قۇمدى بوراننىڭ اۋرەسىنە سالىپ كەلگەن. ”بۇرىن 4 -، 5 - ايلاردا قۇمدى بوران وتە كۇشتى بولىپ، ماقتا ەگىلىسىمەن سۋلياۋ جارعاق ۇشىپ كەتىپ، قايتادان توسەلەتىن. ماقتا كوكتەگەننەن كەيىن قۇمدى بوران تاعى دا مايسالاردى جاپىرىپ كەتەدى، وتكەن عاسىردىڭ 90 - جىلدارىندا ماقتادان ءونىم الىنباعان كەزدەر بولدى“، - دەدى لياڭ جۇڭشين.
شيحۋ قالاسىنىڭ ماقتا ەگۋ تاريحى ۇزاق، بيىل بۇكىل قالادا ماقتا ەگىلگەن جەر اۋدانى ءبىر ميلليون 742 مىڭ 500 مۋعا جەتتى. بۇرىن ورمان الاڭىنىڭ توڭىرەگىندەگى ماقتا اتىزدارىن قۇمدى بوران ءبۇلدىرىپ قانا قويماي، بۇكىل شيحۋ قالاسىنىڭ ماقتاسى ىقپالعا ۇشىرايتىن“، - دەدى تىلشىلىك جاساعان تىلشىگە سەرىك بولىپ جۇرگەن شيحۋ قالالىق پارتكوم ۇگىت ءبولىمىنىڭ كادرى حۋ رۇي.
ءبىر مەزگىل مۇلدە ءونىم الىنباي قالۋدان قازىرگى مول ءونىم الۋعا دەيىن گانجياحۋ ورمان الاڭى اسا زور رول اتقاردى.
ورمان الاڭىنان الاتاۋ ساعاسىنا دەيىنگى ءتۇزۋ سىزىقتى ارالىق 70 نەشە كيلومەتر، الاتاۋ ساعاسىنان سوققان باتىس سولتۇستىك جەلى قۇمدى شولگە جەتكەندە قۇمدى تىكە ۇشىرىپ اكەتەتىن، 3 ميلليون 910 مىڭ مۋدان استام ورماندى القاپ وسى قۇمدى بوراندى توساتىن قالتقى بولىپ وتىر“، - دەدى يان جيانحۋا الىستاعى سەكسەۋىل ورمانىنا قاراپ اسەرلەنە سويلەپ.
”قازىر بىزدە ’جاڭا الاڭ‘ بار“. لياڭ جۇڭشين باسىن قاسىپ بىلاي دەدى: جابايى شوشقا، ءتۇز قويانى، قىرعاۋىل بارعان سايىن كوبەيىپ كەلەدى، تاعى ۇنەمى كەلىپ جۇرەتىن قاراقۇيرىق تا كەيدە ابايسىزدا ەگىندى ءبۇلدىرىپ كەتەدى، ولاردىڭ بارلىعى اسىل، ولاردى سوعۋعا، ياناتتاۋعا كەلمەيدى، تەك امالىن تاۋىپ قۋىپ جىبەرۋىمىز كەرەك، ءبىز ولارمەن بىرگە ءوتۋدى ۇيرەنۋىمىز كەرەك“.
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
تەلەفون: 65367915-010 حات ساندىعى: kazakh@peopledaily.com.cn
بۇل بەتتىڭ باسپا ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان، كەلىسىمنەن وتپەي كوشىرىپ پايدالانۋعا بولمايدى
Copyright © 1997-2023 by www.people.com.cn. all rights reserved
جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى
