بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى    

حالىق تورابى

كومىر قالاي قالىپتاسقان

2022.09.26 16:23     كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى

  كومىر − جەر شارىنداعى قورى ەڭ مول، تارالعان جەرى ەڭ كەڭ قازىندى جانار زات، ادامدار ونى قارا التىن دەپ اتايدى، ول ونەركاسىپتىڭ ازىعى، ادامزاتتىڭ وندىرىسىندە، تۇرمىسىندا كەم بولسا بولمايتىن ەنەرگيا قاينارىنىڭ ءبىرى. ال كومىر قالاي قالىپتاسقان؟ مۇنى كىشكەنتاي انار سىزدەرگە ايتادى.

  كومىر ميلليونداعان جىلداردان بەرگى وسىمدىكتەردىڭ ساباعى مەن تامىرى، جەر بەتىندە ۇيىلگەن ءبىر قابات ەرەكشە قالىڭ، قارا ءتۇستى ءشىرىندى، ولار جەر قىرتىسىنىڭ وزگەرىسى سەبەبىنەن ۇزدىكسىز جەر استىنا كومىلىپ، ۇزاق ۋاقىتتىق گەولوگيالىق اسەردىڭ، ۇزاق ۋاقىت اۋادان وقشاۋلانۋدىڭ ءارى جوعارى تەمپەراتۋرا مەن جوعارى قىسىمىنىڭ ىقپالىنان ءبىر قىدىرۋ فيزيكالىق، حيميالىق وزگەرىس سياقتى فاكتورلاردان كەيىن قالىپتاسقان قارا ءتۇستى، جانعىش شوگىندى تاۋ جىنىسى، مىنە بۇل كومىردىڭ قالىپتاسۋ بارىسى.

  كومىردىڭ ورگانيكالىق زاتىن قۇرايتىن ەلەمەنتتەر، نەگىزىنەن، كومىرتەگى، سۋتەگى، وتتەگى، ازوت جانە كۇكىرت سياقتىلار، بۇدان تىس، ايرىقشا از مولشەردەگى فوسفور، فتور، حلور جانە ارسەن سياقتى ەلەمەنتتەر بار.

  جەر شارى تاريحىندا كومىردىڭ قالىپتاسۋىنا ەڭ ءتيىمدى بولعان گەولوگيالىق ءداۋىر، نەگىزىنەن، كەيىنگى پالەوزوي ءداۋىرىنىڭ كاربوندىق جانە پەرمدىك كەزەڭى؛ مەزوزوي ءداۋىرىنىڭ يۋرا كەزەڭى؛ جانە تسەنوزوي ءداۋىرىنىڭ تەرتياري كەزەڭى. سەبەبى، وسى كەزەڭدەردە جەر شارىنىڭ كليماتى وتە جىلى ءارى ىلعالدى بولعان، جەر شارىنىڭ بارلىق جەرى ۇزىن ءارى جاسىل وسىمدىكتەرگە تولعان، اسىرەسە، كول، ويپات سياقتى ويپاڭ جەرلەردە جانە سۋلى ورتادا ەجەلگى قىرىققۇلاق ءتارىزدى وسىمدىكتەر ەرەكشە قاۋلاپ وسكەن.

  كومىردى جۇقالاپ ءتىلىپ الىپ، ميكروسكوپتىڭ استىنا قويىپ كۇزەتكەندە، وتە ايقىن وسىمدىك ۇلپاسى مەن قۇرىلىسى بايقالادى، اعاشتاردىڭ جىلدىق ساقينالارى انىق كورىنەدى، ال كەيدە كومىر قاباتتارىندا اعاش دىڭدەرى سياقتى زاتتار دا ساقتالعان بولادى، كەيبىر كومىر قاباتتارىندا جاندىكتەردىڭ تاسقا اينالعان تولىق قالدىقتارى وراۋلى جاتادى. بۇل كومىردىڭ اعاشتاردان وزگەرىپ قالىپتاسقاندىعىنىڭ كۇشتى دالەلى.

  قابات - قابات كومىردىڭ ءوزى قاباتتالا بەرگەن اعاشتار مەن وسىمدىكتەردىڭ ۇزدىكسىز جينالۋىنان، ۇزدىكسىز گەولوگيالىق وزگەرىستەن ءوتىپ، تۇرلىشە داۋىردە جەر اسىنا كومىلىپ، سودان كەيىن ۇزدىكسىز تۋىلعان فيزيكالىق، حيميالىق اسەردىڭ ىقپالىمەن بۇگىنگى جەر استىنداعى قابات - قابات كومىرگە اينالعان.

  جۇڭگو دۇنيە جۇزىندە كومىردەن ەڭ ەرتە پايدالانعان مەملەكەت. لياۋنيڭ ولكەسىنىڭ شينلى ەجەلگى مادەنيەت ەسكى جۇرتىنان كومىردەن جاسالعان اشەكەي بۇيىم بايقالعان، حىناننىڭ گۇڭي قالاسىنان دا باتىس حان پاتشالىعى داۋىرىندەگى كومىر كۇلشەسىمەن تەمىر قورىتقان ەسكى جۇرت بايقالعان. «شانحايجيڭدە» كومىر شىنيە دەپ اتالسا، ۋي، جين داۋىرىندە كومىر شىمو نەمەسە شىتان دەپ اتالعان. ميڭ داۋىرىندەگى لي شىجىننىڭ «ءدارى شوپتەر كاتالوگىندە» تۇڭعىش رەت كومىر دەگەن اتاۋ قولدانىلعان.

  شينجياڭنىڭ كومىر بايلىعى مول، ەلىمىزدەگى ماڭىزدى كومىر وندىرىلەتىن نەگىزگى ءوڭىر، بارلاپ انىقتالعان بايلىق مولشەرى 450 ميلليارد توننا بولىپ، بۇكىل ەل بويىنشا 2 - ورىندا تۇرادى. شينجياڭداعى كومىر، نەگىزىنەن، يۋرا كەزەڭىندە، شامامەن وسىدان 200 ميلليون جىلدىڭ الدىندا قالىپتاسقان.

  بۇگىنگى تاڭدا، كومىر حيميا ونەركاسىبىنىڭ قارىشتاپ دامۋىنا جانە كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ ۇزدىكسىز ۇزارۋىنا ىلەسە، كومىر الدەقاشان تەك وتقا جاعىپ، جىلىناتىن جانار زات رەتىندە عانا پايدالانىلمايتىن بولدى، ونى شيكىزات ەتىپ سان قۇبىلتقاننان كەيىن، ول تابيعي گاز، كاربينول، ولەفين، پوليەتيلەن بولىپ تۇرلەنىپ، ءبىر كەسەك پلاستماسساعا، ءبىر پار كيىمگە اينالادى... كومىر حيميا ونەركاسىبى كاسىپ سالاسى شيكىزاتتان ماتەريالعا ويىسىپ، كوپ تۇتىنىلاتىن حيميالىق ونىمدەردەن سوڭعى قولدانبالى بۇيىمدارعا كەڭەيىپ، كاسىپ سالاسى تىزبەگىنىڭ ورتا، تومەن ۇشىنان جوعارى ۇشىنا قاراي قادام تاستادى.
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى
وقىرمان نازارىنا
 
  بۇل حابارعا باعاڭىز
  • 1. جۇڭحۋا حالىق رەسپۋبليكاسىنىڭ قاتىستى زاڭ-ەرەجەلەرىنە بويسىنىپ، توراپتا ءمورالدى بولىڭىز، ءسىزدىڭ ارەكەتىڭىز سەبەبىنەن تىكەلەي نەمەسە جانامالاي تۋىنداعان زاڭدىق جاۋاپكەرشىلىكتى ءوزىڭىز ارقالايسىز.
    2. قالام اتىڭىز بەن جازعان لەبىزىڭىزدى باسقارۋدىڭ بارلىق ۇقىعى حالىق تورابىنا ءتان.
    3. حالىق تورابىنىڭ ءسىزدىڭ حالىق تورابىنىڭ لەبىز جازۋ بەتىنە جازعان لەبىزىڭىزدى توراپ ىشىندە كوشىرۋ نەمەسە لەبىزىڭىزدەن سيتات كەلتىرۋ ۇقىعى بار.
    4. ەگەر باسقارۋ جاعىنا پىكىرىڭىز بولسا، لەبىز جازۋ بەتىنىڭ باسقارۋشىسىنا نەمەسە حالىق گازەتى مەكەمەسىنىڭ توراپ ورتالىعىنا اڭىس ەتىڭىز.
  • ورتالىق
  • ەل ءىشى
  • شينجياڭ
  • حالىقارا

سۋرەتتى حابار


سول جەردىڭ ۋاقىتى بويىنشا 9 - ايدىڭ 15 - كۇنى تۇستەن كەيىن مەملەكەت ءتوراعاسى شي جينپيڭ سامارحان مەملەكەتتىك قوناق ۇيىندە رەسەيدىڭ زۇڭتۇڭى پۋتينمەن، موڭعۇليانىڭ زۇڭتۇڭى حورەلسۋحپەن جۇڭگو، رەسەي، موڭعۇليا 3 ەل مەملەكەت باسشىلارىنىڭ 6 - رەتكى كەزدەسۋىن وتكىزدى.
سۋرەتتى شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ ءتىلشىسى جاي جيانلان تۇسىرگەن