بەتتى ساقتاۋ | باس بەت ەتۋ | حات ساندىعى | حابارلاسىڭىز | ءبىز تۋرالى جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى اقپارات تورابى

حوتان ايماعىندا:

7 ميلليون 600 مىڭ مۋ قۇمايتتانعان جەردە ”جاسىل القاپ ىلگەرىلەپ، قۇم شەگىندى“

2023.11.01 16:54     كەلۋ قاينارى : شينجياڭ گازەتى

  انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ تىلشىلەرى شيە حۇيبيان، پەريزات ابدۇل 10 - ايدىڭ 30 - كۇنى حوتاننان حابارلايدى. شينجياڭنىڭ حوتان ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋ جانە شولەيتتەنۋدەن جالپىلىق ساقتانۋ - وڭاۋدى جوعارى ساپالى دامىتۋ جينالىسىنان ۇعىسۋىمىزشا، تاياۋ جىلداردان بەرى حوتان ايماعى ەگىستىككە اينالعان ورماندى قالپىنا كەلتىرۋ، جايلىمدى قالپىنا كەلتىرۋ، تۇياق كەستى جايلىمدى قالپىنا كەلتىرۋ سياقتى ءبىر قىدىرۋ شولەيتتەنۋدى وڭاۋ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، 16 ميلليون 700 مىڭ مۋ ورمان بەلدەۋىن قالىپتاستىرعان، 39 ميلليون مۋ جايلىم قاۋلاي وسكەن، 7 ميلليون 600 مىڭ مۋ قۇمايتتانعان جەر ءونىمدى تىزگىندەلگەن، قۇمدى بوران اۋا رايى بۇرىنعى ءار جىلعى 220 كۇننەن قازىرگى 180 كۇنگە ازايىپ، ”قۇم ىلگەرىلەپ، ادام شەگىنۋدەن“ ”جاسىل القاپ ىلگەرىلەپ، قۇم شەگىنۋدەي“ تاريحي بۇرىلىس جۇزەگە اسىرىلعان.

  10 - ايدىڭ 30 - كۇنى شينجياڭنىڭ حوتان ەكولوگيالىق ورتاسىن قورعاۋ جانە شولەيتتەنۋدەن جالپىلىق ساقتانۋ - وڭاۋدى جوعارى ساپالى دامىتۋ جينالىسى اشىلدى، سونىمەن بىرگە جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى شينجياڭ ەكولوگيا جانە جاعراپيا زەرتتەۋ ورنىنىڭ شەريا قۇمدى ءشول زەرتتەۋ پۋنكتى قۇرىلعاندىعىنىڭ 40 جىلدىعى قۇتتىقتالدى.

  وتكەن عاسىردىڭ 80 - جىلدارىنىڭ باس شەنىندە كوشپەلى قۇم شەريا اۋدانى قالاشىعىنىڭ شەتىندەگى 5. 1 كيلومەتر جەرگە دەيىن تاعى ءتونىپ كەلدى. 1982 - جىلى اۆتونوميالى رايوندىق حالىق ۇكىمەتى جانە جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى شەريا اۋدانىندا قۇمايتتانۋدى تىزگىندەۋ جۇمىس باسى قىزمەت ءماجىلىسىن اشتى. 1983 - جىلى جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى شينجياڭ ەكولوگيا جانە جاعراپيا زەرتتەۋ ورنىنىڭ شەريا قۇمدى ءشول زەرتتەۋ پۋنكتى قۇرىلدى.

  جۇڭگو عىلىم اكادەمياسى شينجياڭ ەكولوگيا جانە جاعراپيا زەرتتەۋ ورنىنىڭ باستىعى جاڭ يۋانميڭ بىلاي دەپ تانىستىردى: 40 جىلدان بەرى، شەريا قۇمدى ءشول زەرتتەۋ پۋنكتىندەگى عىلمي زەرتتەۋ قىزمەتكەرلەرى ۇرپاقتار بويى حوتان ايماعىنىڭ جانە وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ جانە ونى تىزگىندەۋ بارىسىندا شەشۋدى شۇعىل قاجەت ەتەتىن وزەكتى تەحنيكالىق ماسەلەلەردى ارقاۋ ەتە وتىرىپ، ۇزاق ۋاقىت قولدانىلمالى نەگىزدىك زەرتتەۋ، تەحنيكا زەرتتەۋ، سىناق ەتۋ، ۇلگى كورسەتۋ جانە كەڭەيتۋ، جالپىلاستىرۋ قىزمەتىن ورىستەتىپ، كورنەكتى ونىمدىلىككە قول جەتكىزدى.

  تاكلاماكان ءشولىنىڭ وڭتۇستىك جيەگىندەگى ەكولوگيالىق ورتا ماسەلەسىنە مەڭزەس، شەريا قۇمدى ءشول زەرتتەۋ پۋنكتى قۋاڭ وڭىردەگى كوشپەلى قۇمدى تىزگىندەۋ ۇلگىسىن جانە كەشەندى قورعانىس جۇيەسىن ورناتىپ، كوشپەلى قۇمنىڭ الدىڭعى جيەگىن ارتقا قاراي 6 − 8 كيلومەتر شەگىندىرىپ، 38 تابيعي قىستاقتىڭ اۋىل شارۋاشىلىق ءوندىرىسىن ءونىمدى قورعاپ، كوشپەلى قۇمنىڭ شەريا اۋدانى قالاشىعىنا توندىرەتىن قاتەرىن جويدى.

  قۇمدى تىزگىندەۋمەن بىرگە، عىلمي زەرتتەۋ قىزمەتكەرلەرى قۇمدى جەردەن ونىمدىلىك جاراتۋعا اناعۇرلىم باسا ءمان بەردى، جاڭادان تىڭايتىلعان قۇمايتتانعان جەردەن ءۇرتىس 3 جىل بويى مۋ باسىنان 250 كيلوگرام تازا ماقتا وندىرۋدەي دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ جوعارى بىرلىك ونىمگە قول جەتكىزىپ، جاڭادان تىڭايتىلعان قۇمايتتانعان جەردە ماقتا ەگۋ تەحنيكاسىنان كەلەلى تابىستارعا قول جەتكىزۋدى جۇزەگە اسىردى. سونىمەن بىرگە تارىم ويپاتىنىڭ شىعىس وڭتۇستىك جاق ەكولوگياسىن كەشەندى رەتتەۋ - وڭاۋ تەحنيكا جۇيەسىن جانە باسقارۋ ۇلگىسىن ورناتىپ، تاۋلى ءوڭىر − سۋارمالى ءوڭىر − قۇمدى ءوڭىر ەكولوگيالىق ورتاسىن كەشەندى رەتتەۋ - وڭاۋ جۇيەسىن جانە تەحنيكا ۇلگىسىن قالىپتاستىردى، ۇلگى كورسەتۋ، جالپىلاستىرۋ اۋماعى جالپى 14 مىڭ 715 مۋ بولدى.
جاۋاپتى رەداكتورى : نۇرعيسا قۇرمانجان ۇلى